My story: Mansur
About the Story
Mansur traveled from Al-Fashir, Sudan, to Athens in 1969 to study dentistry when he was 20 years old. He chose Greece because of the movie “Alexis Zorbas”, which Paschalis screened at the local cinema. He published the newspaper “The Voice of Sudan” and was the last President of the Sudanese Community.
Quotes
“Greeks played an integral part in the development of Sudan. The financial… it was them. In clubs and stuff, in communities, they played a big part. And they were all… There are even areas, one of the finest streets of Khartoum is named “Katerina”. Katerina Street because a Greek woman was there (laughs).”
“That’s why any Sudanese around my age and older you might ask about Greeks, they will tell you they are the best in the world. People who respect themselves, serve you, are good, honorable, all that. You might tell me no, this is not what a Greek is like at the moment, but the Greek in the Sudanese’s mind, of the simple Sudanese. Until now, when you sit with others they tell you I wish Greeks would come back and all that.”
“Because there is a dictatorship, they tell me. You might not be paying attention, not having paid attention but there is secret police walking behind you, things are controlled, lots of dictatorship, they tell me. Don’t think this silence is silence… it will explode inside of them one day.”
“Most of the Sudanese worked as sailors or workers, various stuff. And I told you, there were in Sudan, there were families of Greeks, very very rich. When Nimeiry and his socialism and stuff came and he did nationalization and stuff, they left. On leaving, they took with them the Sudanese who worked with them, cooks, and so on. They brought them along.”
Transcript
Part 1 - The arrival and life of Sudanese students in Greece during the Junta.
Γεννήθηκα το 1949 στο Αλ Φάσιρ, Σουδάν. Δηλαδή εβδομήντα τόσο. Εβδομήντα πέντε, ξέρω ΄γω πόσο είμαι; (γέλια) Λοιπόν…
Και μεγαλώσατε εκεί; Μένατε εκεί, στο Αλ Φάσιρ;
Εκεί γεννήθηκα. Ο πατέρας μου, καταγωγή του από τη Συρία. Η μητέρα μου καταγωγή της από Νταρφούρ. Τα λέω έτσι. Ο πατέρας μου είναι χριστιανός, η μητέρα μου είναι μουσουλμάνα. Για αυτό είμαι τόσο ανοικτός σε όλο τον κόσμο (γέλια). Καταλαβαίνω τον άλλο δηλαδή. Και λίγοι ξέρουν ότι τι θρησκεία έχω, από τους φίλους μου να τους ρωτάς κανείς δε ξέρει που ανήκω. Αυτό είναι θετικό για μένα. Εκεί σπούδαζα, μέχρι τελείωσα το γυμνάσιο έφυγα από το Φάχιρ, γύρισα στο Χαρτούμ, από το Χαρτούμ γύρισα στην Αθήνα.
Στην Αθήνα;
Αυτή είναι η πορεία μου. Σουδάν, Νταρφούρ, Χαρτούμ, Αθήνα.
Γιατί Αθήνα;
Λοιπόν, μέσα στην οικογένεια μας, ο αδελφός μου είναι παντρεμένος με μια Ελληνίδα. Είμαστε… είχαμε πάντοτε σχέσεις με τους Έλληνες μέσα στην οικογένειά μου. Ο αδελφός μου είναι παντρεμένος με μια Ελληνίδα, μια Ελληνίδα που είναι από την Κύπρο. Που γεννήθηκε στο Νταρφούρ. Αυτό ήτανε. Από μικρός με ενδιέφερε η... τα πολιτιστικά πράγματα και η πολιτική, πολιτική και πολιτιστικά. Ο μόνος στην οικογένεια μου που ασχολείται με αυτά τα δυο, οι άλλοι ασχολούνται με επιστήμη, γιατροί… Εγώ εκεί είναι, ήτανε πάντοτε το ενδιαφέρον μου. Όταν ήρθα εδώ ήταν Φεβρουάριο του 1969, τότε είχαμε δημοκρατία στο Σουδάν. Μόλις ήρθα εδώ σε δυο μήνες έγινε πραξικόπημα εκεί. Και ήρθε κάποιος που τον λένε Νιμέιρι, ένας συνταγματάρχης. Έκανε πραξικόπημα και ήρθε στην εξουσία. Από τότε έχω μπλέξει με την πολιτική. Δηλαδή πήρα εμείς, εγώ με κάτι παιδιά που ήταν εδώ, όλοι οι Σουδανέζοι που ήταν εδώ περίπου 10, 20 άτομα πήραμε θέση εναντίον της δικτατορίας στο Σουδάν και ξεκινήσαμε να είμαστε ενάντια στη δικτατορία του Νιμέιρι. Έμενε ο Νιμέιρι στην εξουσία 17 χρόνια και αυτά τα 17 χρόνια ήμουν εναντίον και ήμουν… απαγορεύεται να μου ανανεώσουν τα διαβατήρια, τα διάφορα, σαν πολιτικός… Μετά έπεσε η δικτατορία, μετά από 17 χρόνια, γύρισα στο Σουδάν, η κατάσταση δεν μου άρεσε. Όχι δεν μου άρεσε από οικονομικά, από αυτό… δεν μου άρεσε η κατάσταση ότι δεν είναι σταθερό, τα πράγματα δεν πάνε καλά, δηλαδή η δημοκρατία στο Σουδάν δεν περπατά, δεν… θα πέσει. Και έφυγα. Σε δύο χρόνια έγινε άλλο πραξικόπημα και ήρθαν οι Ισλαμιστές. Και από την πρώτη μέρα πήρα πάλι θέση εναντίον την δικτατορία των Ισλαμιστών. Και έκανα και… έβγαλα και εφημερίδα εγώ «Η φωνή του Σουδάν» λέγεται. «Ahbaru Sudan». Τα νέα… εκεί είναι, «Ahbaru Sudan» ήταν η μόνη εφημερίδα της αντιπολίτευση. Διότι μόλις ήρθαν οι Ισλαμιστές, ο Μπεσίρ δηλαδή, ο τρέχων… έπεσε τώρα τελευταία. Μόλις ήρθαν έκλεισαν όλες τις εφημερίδες του Σουδάν, έβαλαν όλοι τους δημοσιογράφους στις φυλακές και ήταν... Πήρα εγώ με κάτι παιδιά άλλα την πρωτοβουλία να βγάλουμε μια εφημερίδα. Έβγαλα μια εφημερίδα, μια προσπάθεια έκανα στην αρχή και μετά η εφημερίδα συνέχισε για δέκα χρόνια, και ήταν εφημερίδα που κυκλοφορούσε στην Αίγυπτο, στην Σαουδική Αραβία, στα Εμιράτα κλπ. Αλλά μετά σταμάτησε γιατί δεν μπορείς να συνεχίζεις, από την… πως το λένε, από τον χαρακτήρα μου, δεν είμαι ο άνθρωπος που μπαίνει μέσα σε οργανωμένα. Έχω πάντα, λέω τη γνώμη μου και παίρνω τη δική μου πρωτοβουλίες για αυτό με τα κόμματα δεν τα πήγα καλά (γέλια), με την κυβέρνηση δεν τα πήγα καλά και κανείς δεν ήθελε να βοηθήσει αυτήν την εφημερίδα γιατί κάθε κόμμα θέλει αυτήν την εφημερίδα να είναι η φωνή…
Του κόμματος.
Είναι όργανο αυτό και αυτό δεν μου πολύ μου… ταιριάζει στον χαρακτήρα μου.
Εσείς δηλαδή ήρθατε εδώ πέρα το 1969, στα είκοσι σας, κάτσατε 17 χρόνια, φύγατε και ξαναήρθατε στην Ελλάδα.
Την πρώτη φορά που ήρθα είχαμε δημοκρατία στο Σουδάν. Υπήρχαν κόμματα, ήταν ο Αζάρι, ο πρόεδρος μας, υπάρχουν κόμματα, όλα τα κόμματα… Στην Ελλάδα είχε δικτατορία, εμείς εκεί είχαμε δημοκρατία. Και θα σας πω κάτι, ότι εκείνη τη χρονιά κάναμε ένωση οι Σουδανέζοι εδώ οι φοιτητές στο ΧΕΝ, στο χριστιανικό πως το λένε; Λέσχη, στη χριστιανική λέσχη…
Χριστιανική Ένωση Νέων.
Δεν ξέρω αν συνεχίζεται μέχρι τώρα. Εκεί κάναμε συγκέντρωση, διαλέξαμε για μια… κοινότητα, κάναμε τη Σουδανική Ένωση Φοιτητών, κάτι τέτοιο… Θυμάμαι φώναξαν τον πρόεδρο της ένωσης αυτής… από την ασφάλεια. Και τους είπανε εμείς καταλαβαίνουμε ότι εσείς οι Σουδανέζοι, τότε, όχι αυτοί οι Σουδανέζοι της τώρα. Όπου πάτε πρέπει να έχετε οργάνωση, να οργανωθείτε, να κάνετε… να ασχολείστε με την πολιτική και αυτά. Και ξέρουμε το πιο σημαντικό και που μας ενδιαφέρει ότι δεν ανακατεύεστε με τα εσωτερικά εκείνη τη χώρα που σας φιλοξενεί, για αυτό προχωρήστε. Να κάνετε… Μια άδεια που δεν ήταν βέβαια επίσημη, αλλά από στόμα το είπανε.
Επί δικτατορίας αυτά.
Αυτά επί της δικτατορίας. Και στο είπα τότε είχαμε εμείς δημοκρατία στο Σουδάν (γέλια).Πριν από την… αυτήν την ένωση των Αφρικανών ήταν η ένωση των Σουδανών. Η ένωση, η Αφρικανική Ένωση ήταν σαν κάτι που το ήθελε η κυβέρνηση εδώ, η δικτατορία που ήταν εδώ, ήθελε να υπάρχουν. Για να σας εξηγήσω ένα πράγμα, τότε όταν ήταν εδώ η δικτατορία είχε δεχτεί πιέσεις από την Ευρώπη. Ξέρεις, στην Ευρώπη λένε θέλουμε δημοκρατία, αυτά, αυτά, αυτά που συνηθισμένα. Οι μόνοι που δεν ανακατεύονται διότι και αυτοί είναι δικτάτορες, οι Άραβες και οι Αφρικανοί, τον τρίτο κόσμο, για αυτό είναι άνοιγμα. Άνοιξαν. Έδωσαν υποτροφία στις Αφρικανικές χώρες, στους Άραβες. Διότι, είναι κλειστά. Αυτό είναι ανάλυση τη δική μου, δηλαδή μια εξήγηση, γιατί το άνοιγμα της δικτατορίας εδώ στην Ελλάδα, προς τον τρίτο κόσμο. Γιατί έφεραν φοιτητές; Εσύ ήσουν μικρή τότε, δεν ήσουν. Αυτή είναι ανάλυση αλλά είμαι σίγουρος ότι έτσι είναι τα πράγματα. Διότι, αφού σε καταπιέζω από την Ευρώπη για την δημοκρατία, αυτά από την Γαλλία, αυτά, έμεναν μπροστά σου τον τρίτο κόσμο, και το πιο σημαντικό ότι το ξέρεις, τον τρίτο αυτό κόσμο, οι Έλληνες. Μα εκεί ήτανε, οι περισσότεροι Έλληνες. Ήταν οι κοινότητες, αφού πριν λίγο σας είπα ότι είχαμε, στο χωριό. Δεν είναι χωριό, στην πόλη που είναι Αλ Φάσιρ, υπήρχαν περίπου δώδεκα οικογένειες ελληνικές. Δηλαδή ξέρουν, Έλληνες ζούσαν εκεί, ξέρουν αυτοί τη λαοί, μπορούν εύκολα να ανοίγεις και στο εμπόριο, να εξάγεις ελιές να εξάγεις αυτά, το άνοιγμα προς τον τρίτο κόσμο και στο αραβικό κόσμο.
Λοιπόν, η ένωση Σουδανών φοιτητών πότε φτιάχτηκε; Το ΄69 όταν ήρθατε;
Ναι, εκείνη την χρονιά. Τότε που ήρθαμε, φτιάχτηκε τότε.
Και η ένωση των Αφρικανών φοιτητών;
Αυτά νομίζω μετά από δύο, τρία χρόνια.
Οκ. Και να ρωτήσω κάτι, εσείς τώρα που ήσασταν και στην ένωση Σουδανών φοιτητών συμμετείχατε και στην Πανάφρικαν.
Βέβαια.
Και μπορείτε να μου πείτε λίγο και πως λειτουργούσε το ευρύτερο Αφρικανικό, δηλαδή που συναντιόσασταν, πως τα πηγαίνατε;
Στην φοιτητική εστία. Φοιτητική εστία τότε ήταν η μόνη που ήταν στην Πατησίων, Διοργανώνουνε χορούς, διάφορα, εκεί. Κάνανε χορούς, δεξιώσεις, δικά τους και οι Έλληνες ήταν πολύ ανοιχτοί προς την Αφρικανική…
Ωραία, σε όλες αυτές τις… πρώτα από όλα η φοιτητική ένωση που λέτε των Σουδανών, πέρα από χορούς, έκανε… είχε ας πούμε άλλες διεκδικήσεις για τη ζωή στην Ελλάδα;
Όχι, γιατί οι περισσότεροι είχαν υποτροφίες. Δεύτερον, η κατάσταση στο Σουδάν δεν είναι αυτό που είναι τώρα. Δηλαδή «one pound» Σουδανική ίσων τριάντα δολάρια. Τώρα το ένα δολάριο, ίσων χίλια λίρες Σουδανέζικες. Η κατάσταση ήταν να σου στείλουν και από το Σουδάν δέκα λίρες ή είκοσι λίρες, φτάνει για τη ζωή. Η ζωή στην Ελλάδα ήταν πολύ φθηνή, πάρα πολύ. Δεν υπήρχε, οι Σουδανέζοι δεν είχαν πρόβλημα οικονομικό, συν ότι έχουν υποτροφίες συν ότι η κυβέρνηση του Σουδάν τους δίνει βοήθεια, σου στέλνει.
Άρα η υποτροφία που είχαν ήταν άλλο από την βοήθεια από την κυβέρνηση του Σουδάν;
Ναι, από την ελληνική κυβέρνηση παίρναν υποτροφία, τους στέλνουν οι δικοί τους, το Σουδάν, η κυβέρνηση του Σουδάν, το Υπουργείο Παιδείας δίνει βοήθεια για τους φοιτητές που είναι έξω, που ζούσανε… δεν υπήρχε αυτό το πρόβλημα το οικονομικό.
Ωραία, τα οικονομικά ήταν οκ οι φοιτητές από το Σουδάν, σε σχέση με τα έγγραφα και τη διαμονή στην Ελλάδα;
Δεν είναι… Το μόνο που ζητούσανε εγώ θυμάμαι, ότι σου στέλνουν λεφτά. Όταν πας στο Κέντρο Αλλοδαπών. Κέντρο Αλλοδαπών κάθε χρόνο ή αυτά σου ζητάει ότι σου στέλνουν λεφτά. Από πού ζεις; Μου στέλνουν λεφτά, εκείνο το κόκκινο, την απόδειξη, εγώ θυμάμαι αυτά, δεν σου ζητάνε τίποτα άλλο. Και στο κάτω κάτω είναι λίγοι, γιαυτό σου λέω, πιο πολλοί δεν υπήρχαν, μόνο τουρίστες έρχονται εδώ και οι φοιτητές είναι κάτι καινούργιο, μετανάστες και αυτά δεν υπήρχαν.
Άρα ήταν μικρός ο αριθμός των Σουδανών.
Πολύ μικρός. Όχι μόνο των Σουδανών, και οι Σουδανοί και όλοι οι φοιτητές που έρχονται από έξω. Και οι ξένοι γενικά κατά τη γνώμη μου, εκτός από τουρίστες, πολύ λίγοι είναι οι άλλοι που έρχονται εδώ στην Ελλάδα. Έρχονται μόνο οι τουρίστες και λίγο οι φοιτητές, αυτά. Αυτό το φαινόμενο το καινούργιο και δεν είναι μόνο στην Ελλάδα βέβαια και στο Σουδάν. Εσύ που είσαι από Αβησσυνία ξέρεις, εβδομήντα πόσα… Εφτακόσιες χιλιάδες έρχονται στο Σουδάν, οι Σουδανέζοι πάνε σε αυτά…. Άνω κάτω τα πράγματα, αυτό το φαινόμενο το καινούργιο που το λένε μετανάστευση.
Οκ. Άρα τότε δεν υπήρχε ούτε θέμα με την διαμονή, ούτε με το οικονομικό, οπότε η φοιτητική ένωση ήταν μια ένωση που ασχολούνταν με το πολιτιστικό…
Με το πολιτιστικό. Ασχολείται με το πολιτιστικό οπωσδήποτε. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν άνθρωποι που ασχολούνταν με πολιτικά, αλλά τα δικά τους.
Της πατρίδας τους.
Της πατρίδας. Δεν ανακατεύονται απλώς διότι… ότι δεν συμφωνούν με τις κινήσεις που γίνονται. Τα ξέρουμε κι εμείς τι γίνεται μέσα σε ένα πολιτιστικό κίνημα ή στην Ελλάδα τι γίνεται και αγωνίζονται εναντίον της δικτατορίας αλλά περάσαμε και εμείς πριν την δημοκρατία που σας λέω είχαμε τον Οκτώβριο μια επανάσταση στο Σουδάν όταν ήμουν φοιτητής, τα θυμάμαι. Τα ξέρουμε ότι υπάρχει πολιτικό αλλά ξέρουμε ότι δεν είναι εκεί η δουλειά μας. Μπορούμε να είμαστε συμπαράσταση, αυτά, άμα έρθουν να ασχολείσαι με αυτά αλλά να ασχολείσαι με πολύ μυστικό τρόπο με αυτά για να μην φέρνεις προβλήματα για τον άλλο.
Για να καταλάβω, λέτε μυστικά ασχολούνταν με τα πολιτικά της πατρίδας ή με τα πολιτικά τα εδώ;
Όχι, με τα πολιτικά της πατρίδας ανοιχτά, δεν είναι θέμα. Με τα πολιτικά της Ελλάδας κάνουν φρένο, πως το λένε; Δεν ασχολούνται όπως τώρα βλέπεις ότι πάνε… όχι.
Άρα οι Σουδανοί φοιτητές δεν παίρναν θέση στο θέμα της δικτατορίας και στους φοιτητικούς αγώνες που γίνονταν τότε.
Ενεργό; Όχι. Κρυφά δεν σας λέω τι έκανε ο καθένας, καθένας έκανε αυτά που νομίζει, αυτά δεν σας αφορά, σας αφορά ότι γενικά τι θέση πήραμε.
Στους φοιτητές από το Σουδάν υπήρχαν γυναίκες εκείνη την εποχή;
Γυναίκες… όχι. Δεν θυμάμαι, από Αβησσυνία υπήρχαν, από Ουγκάντα υπήρχαν, από Κένυα υπήρχαν, από Σουδάν εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν γυναίκες, δεν ήρθαν κορίτσια εδώ. Απλώς διότι σας είπα, και οι Σουδανέζοι εκείνη την εποχή που σας είπα στην αρχή όλοι ήταν δέκα, δέκα νομίζω και τρία από αυτοί ήρθαν από τη Βουλγαρία. Και στο κάτω κάτω οι Σουδανέζοι εκείνη την εποχή δεν πάνε.. Για την Ελλάδα είναι παράξενο, πας να σπουδάζεις στην Ελλάδα (γέλια); Δεν είχανε στο μυαλό τους… Την εντύπωση που είχανε για τους Έλληνες είναι έμποροι, αυτοί που έχουν μαγαζιά, δεν συνδέεται αυτό με επιστήμη και αυτά, Σουδανέζοι εκείνη την εποχή. Μα δεν σκέφτηκαν, όποιος ήθελε σου λέει πάω Λονδίνο, πάω Μόσχα, αυτά τα παραμύθια.
Και μεγαλώσατε εκεί; Μένατε εκεί, στο Αλ Φάσιρ;
Εκεί γεννήθηκα. Ο πατέρας μου, καταγωγή του από τη Συρία. Η μητέρα μου καταγωγή της από Νταρφούρ. Τα λέω έτσι. Ο πατέρας μου είναι χριστιανός, η μητέρα μου είναι μουσουλμάνα. Για αυτό είμαι τόσο ανοικτός σε όλο τον κόσμο (γέλια). Καταλαβαίνω τον άλλο δηλαδή. Και λίγοι ξέρουν ότι τι θρησκεία έχω, από τους φίλους μου να τους ρωτάς κανείς δε ξέρει που ανήκω. Αυτό είναι θετικό για μένα. Εκεί σπούδαζα, μέχρι τελείωσα το γυμνάσιο έφυγα από το Φάχιρ, γύρισα στο Χαρτούμ, από το Χαρτούμ γύρισα στην Αθήνα.
Στην Αθήνα;
Αυτή είναι η πορεία μου. Σουδάν, Νταρφούρ, Χαρτούμ, Αθήνα.
Γιατί Αθήνα;
Λοιπόν, μέσα στην οικογένεια μας, ο αδελφός μου είναι παντρεμένος με μια Ελληνίδα. Είμαστε… είχαμε πάντοτε σχέσεις με τους Έλληνες μέσα στην οικογένειά μου. Ο αδελφός μου είναι παντρεμένος με μια Ελληνίδα, μια Ελληνίδα που είναι από την Κύπρο. Που γεννήθηκε στο Νταρφούρ. Αυτό ήτανε. Από μικρός με ενδιέφερε η... τα πολιτιστικά πράγματα και η πολιτική, πολιτική και πολιτιστικά. Ο μόνος στην οικογένεια μου που ασχολείται με αυτά τα δυο, οι άλλοι ασχολούνται με επιστήμη, γιατροί… Εγώ εκεί είναι, ήτανε πάντοτε το ενδιαφέρον μου. Όταν ήρθα εδώ ήταν Φεβρουάριο του 1969, τότε είχαμε δημοκρατία στο Σουδάν. Μόλις ήρθα εδώ σε δυο μήνες έγινε πραξικόπημα εκεί. Και ήρθε κάποιος που τον λένε Νιμέιρι, ένας συνταγματάρχης. Έκανε πραξικόπημα και ήρθε στην εξουσία. Από τότε έχω μπλέξει με την πολιτική. Δηλαδή πήρα εμείς, εγώ με κάτι παιδιά που ήταν εδώ, όλοι οι Σουδανέζοι που ήταν εδώ περίπου 10, 20 άτομα πήραμε θέση εναντίον της δικτατορίας στο Σουδάν και ξεκινήσαμε να είμαστε ενάντια στη δικτατορία του Νιμέιρι. Έμενε ο Νιμέιρι στην εξουσία 17 χρόνια και αυτά τα 17 χρόνια ήμουν εναντίον και ήμουν… απαγορεύεται να μου ανανεώσουν τα διαβατήρια, τα διάφορα, σαν πολιτικός… Μετά έπεσε η δικτατορία, μετά από 17 χρόνια, γύρισα στο Σουδάν, η κατάσταση δεν μου άρεσε. Όχι δεν μου άρεσε από οικονομικά, από αυτό… δεν μου άρεσε η κατάσταση ότι δεν είναι σταθερό, τα πράγματα δεν πάνε καλά, δηλαδή η δημοκρατία στο Σουδάν δεν περπατά, δεν… θα πέσει. Και έφυγα. Σε δύο χρόνια έγινε άλλο πραξικόπημα και ήρθαν οι Ισλαμιστές. Και από την πρώτη μέρα πήρα πάλι θέση εναντίον την δικτατορία των Ισλαμιστών. Και έκανα και… έβγαλα και εφημερίδα εγώ «Η φωνή του Σουδάν» λέγεται. «Ahbaru Sudan». Τα νέα… εκεί είναι, «Ahbaru Sudan» ήταν η μόνη εφημερίδα της αντιπολίτευση. Διότι μόλις ήρθαν οι Ισλαμιστές, ο Μπεσίρ δηλαδή, ο τρέχων… έπεσε τώρα τελευταία. Μόλις ήρθαν έκλεισαν όλες τις εφημερίδες του Σουδάν, έβαλαν όλοι τους δημοσιογράφους στις φυλακές και ήταν... Πήρα εγώ με κάτι παιδιά άλλα την πρωτοβουλία να βγάλουμε μια εφημερίδα. Έβγαλα μια εφημερίδα, μια προσπάθεια έκανα στην αρχή και μετά η εφημερίδα συνέχισε για δέκα χρόνια, και ήταν εφημερίδα που κυκλοφορούσε στην Αίγυπτο, στην Σαουδική Αραβία, στα Εμιράτα κλπ. Αλλά μετά σταμάτησε γιατί δεν μπορείς να συνεχίζεις, από την… πως το λένε, από τον χαρακτήρα μου, δεν είμαι ο άνθρωπος που μπαίνει μέσα σε οργανωμένα. Έχω πάντα, λέω τη γνώμη μου και παίρνω τη δική μου πρωτοβουλίες για αυτό με τα κόμματα δεν τα πήγα καλά (γέλια), με την κυβέρνηση δεν τα πήγα καλά και κανείς δεν ήθελε να βοηθήσει αυτήν την εφημερίδα γιατί κάθε κόμμα θέλει αυτήν την εφημερίδα να είναι η φωνή…
Του κόμματος.
Είναι όργανο αυτό και αυτό δεν μου πολύ μου… ταιριάζει στον χαρακτήρα μου.
Εσείς δηλαδή ήρθατε εδώ πέρα το 1969, στα είκοσι σας, κάτσατε 17 χρόνια, φύγατε και ξαναήρθατε στην Ελλάδα.
Την πρώτη φορά που ήρθα είχαμε δημοκρατία στο Σουδάν. Υπήρχαν κόμματα, ήταν ο Αζάρι, ο πρόεδρος μας, υπάρχουν κόμματα, όλα τα κόμματα… Στην Ελλάδα είχε δικτατορία, εμείς εκεί είχαμε δημοκρατία. Και θα σας πω κάτι, ότι εκείνη τη χρονιά κάναμε ένωση οι Σουδανέζοι εδώ οι φοιτητές στο ΧΕΝ, στο χριστιανικό πως το λένε; Λέσχη, στη χριστιανική λέσχη…
Χριστιανική Ένωση Νέων.
Δεν ξέρω αν συνεχίζεται μέχρι τώρα. Εκεί κάναμε συγκέντρωση, διαλέξαμε για μια… κοινότητα, κάναμε τη Σουδανική Ένωση Φοιτητών, κάτι τέτοιο… Θυμάμαι φώναξαν τον πρόεδρο της ένωσης αυτής… από την ασφάλεια. Και τους είπανε εμείς καταλαβαίνουμε ότι εσείς οι Σουδανέζοι, τότε, όχι αυτοί οι Σουδανέζοι της τώρα. Όπου πάτε πρέπει να έχετε οργάνωση, να οργανωθείτε, να κάνετε… να ασχολείστε με την πολιτική και αυτά. Και ξέρουμε το πιο σημαντικό και που μας ενδιαφέρει ότι δεν ανακατεύεστε με τα εσωτερικά εκείνη τη χώρα που σας φιλοξενεί, για αυτό προχωρήστε. Να κάνετε… Μια άδεια που δεν ήταν βέβαια επίσημη, αλλά από στόμα το είπανε.
Επί δικτατορίας αυτά.
Αυτά επί της δικτατορίας. Και στο είπα τότε είχαμε εμείς δημοκρατία στο Σουδάν (γέλια).Πριν από την… αυτήν την ένωση των Αφρικανών ήταν η ένωση των Σουδανών. Η ένωση, η Αφρικανική Ένωση ήταν σαν κάτι που το ήθελε η κυβέρνηση εδώ, η δικτατορία που ήταν εδώ, ήθελε να υπάρχουν. Για να σας εξηγήσω ένα πράγμα, τότε όταν ήταν εδώ η δικτατορία είχε δεχτεί πιέσεις από την Ευρώπη. Ξέρεις, στην Ευρώπη λένε θέλουμε δημοκρατία, αυτά, αυτά, αυτά που συνηθισμένα. Οι μόνοι που δεν ανακατεύονται διότι και αυτοί είναι δικτάτορες, οι Άραβες και οι Αφρικανοί, τον τρίτο κόσμο, για αυτό είναι άνοιγμα. Άνοιξαν. Έδωσαν υποτροφία στις Αφρικανικές χώρες, στους Άραβες. Διότι, είναι κλειστά. Αυτό είναι ανάλυση τη δική μου, δηλαδή μια εξήγηση, γιατί το άνοιγμα της δικτατορίας εδώ στην Ελλάδα, προς τον τρίτο κόσμο. Γιατί έφεραν φοιτητές; Εσύ ήσουν μικρή τότε, δεν ήσουν. Αυτή είναι ανάλυση αλλά είμαι σίγουρος ότι έτσι είναι τα πράγματα. Διότι, αφού σε καταπιέζω από την Ευρώπη για την δημοκρατία, αυτά από την Γαλλία, αυτά, έμεναν μπροστά σου τον τρίτο κόσμο, και το πιο σημαντικό ότι το ξέρεις, τον τρίτο αυτό κόσμο, οι Έλληνες. Μα εκεί ήτανε, οι περισσότεροι Έλληνες. Ήταν οι κοινότητες, αφού πριν λίγο σας είπα ότι είχαμε, στο χωριό. Δεν είναι χωριό, στην πόλη που είναι Αλ Φάσιρ, υπήρχαν περίπου δώδεκα οικογένειες ελληνικές. Δηλαδή ξέρουν, Έλληνες ζούσαν εκεί, ξέρουν αυτοί τη λαοί, μπορούν εύκολα να ανοίγεις και στο εμπόριο, να εξάγεις ελιές να εξάγεις αυτά, το άνοιγμα προς τον τρίτο κόσμο και στο αραβικό κόσμο.
Λοιπόν, η ένωση Σουδανών φοιτητών πότε φτιάχτηκε; Το ΄69 όταν ήρθατε;
Ναι, εκείνη την χρονιά. Τότε που ήρθαμε, φτιάχτηκε τότε.
Και η ένωση των Αφρικανών φοιτητών;
Αυτά νομίζω μετά από δύο, τρία χρόνια.
Οκ. Και να ρωτήσω κάτι, εσείς τώρα που ήσασταν και στην ένωση Σουδανών φοιτητών συμμετείχατε και στην Πανάφρικαν.
Βέβαια.
Και μπορείτε να μου πείτε λίγο και πως λειτουργούσε το ευρύτερο Αφρικανικό, δηλαδή που συναντιόσασταν, πως τα πηγαίνατε;
Στην φοιτητική εστία. Φοιτητική εστία τότε ήταν η μόνη που ήταν στην Πατησίων, Διοργανώνουνε χορούς, διάφορα, εκεί. Κάνανε χορούς, δεξιώσεις, δικά τους και οι Έλληνες ήταν πολύ ανοιχτοί προς την Αφρικανική…
Ωραία, σε όλες αυτές τις… πρώτα από όλα η φοιτητική ένωση που λέτε των Σουδανών, πέρα από χορούς, έκανε… είχε ας πούμε άλλες διεκδικήσεις για τη ζωή στην Ελλάδα;
Όχι, γιατί οι περισσότεροι είχαν υποτροφίες. Δεύτερον, η κατάσταση στο Σουδάν δεν είναι αυτό που είναι τώρα. Δηλαδή «one pound» Σουδανική ίσων τριάντα δολάρια. Τώρα το ένα δολάριο, ίσων χίλια λίρες Σουδανέζικες. Η κατάσταση ήταν να σου στείλουν και από το Σουδάν δέκα λίρες ή είκοσι λίρες, φτάνει για τη ζωή. Η ζωή στην Ελλάδα ήταν πολύ φθηνή, πάρα πολύ. Δεν υπήρχε, οι Σουδανέζοι δεν είχαν πρόβλημα οικονομικό, συν ότι έχουν υποτροφίες συν ότι η κυβέρνηση του Σουδάν τους δίνει βοήθεια, σου στέλνει.
Άρα η υποτροφία που είχαν ήταν άλλο από την βοήθεια από την κυβέρνηση του Σουδάν;
Ναι, από την ελληνική κυβέρνηση παίρναν υποτροφία, τους στέλνουν οι δικοί τους, το Σουδάν, η κυβέρνηση του Σουδάν, το Υπουργείο Παιδείας δίνει βοήθεια για τους φοιτητές που είναι έξω, που ζούσανε… δεν υπήρχε αυτό το πρόβλημα το οικονομικό.
Ωραία, τα οικονομικά ήταν οκ οι φοιτητές από το Σουδάν, σε σχέση με τα έγγραφα και τη διαμονή στην Ελλάδα;
Δεν είναι… Το μόνο που ζητούσανε εγώ θυμάμαι, ότι σου στέλνουν λεφτά. Όταν πας στο Κέντρο Αλλοδαπών. Κέντρο Αλλοδαπών κάθε χρόνο ή αυτά σου ζητάει ότι σου στέλνουν λεφτά. Από πού ζεις; Μου στέλνουν λεφτά, εκείνο το κόκκινο, την απόδειξη, εγώ θυμάμαι αυτά, δεν σου ζητάνε τίποτα άλλο. Και στο κάτω κάτω είναι λίγοι, γιαυτό σου λέω, πιο πολλοί δεν υπήρχαν, μόνο τουρίστες έρχονται εδώ και οι φοιτητές είναι κάτι καινούργιο, μετανάστες και αυτά δεν υπήρχαν.
Άρα ήταν μικρός ο αριθμός των Σουδανών.
Πολύ μικρός. Όχι μόνο των Σουδανών, και οι Σουδανοί και όλοι οι φοιτητές που έρχονται από έξω. Και οι ξένοι γενικά κατά τη γνώμη μου, εκτός από τουρίστες, πολύ λίγοι είναι οι άλλοι που έρχονται εδώ στην Ελλάδα. Έρχονται μόνο οι τουρίστες και λίγο οι φοιτητές, αυτά. Αυτό το φαινόμενο το καινούργιο και δεν είναι μόνο στην Ελλάδα βέβαια και στο Σουδάν. Εσύ που είσαι από Αβησσυνία ξέρεις, εβδομήντα πόσα… Εφτακόσιες χιλιάδες έρχονται στο Σουδάν, οι Σουδανέζοι πάνε σε αυτά…. Άνω κάτω τα πράγματα, αυτό το φαινόμενο το καινούργιο που το λένε μετανάστευση.
Οκ. Άρα τότε δεν υπήρχε ούτε θέμα με την διαμονή, ούτε με το οικονομικό, οπότε η φοιτητική ένωση ήταν μια ένωση που ασχολούνταν με το πολιτιστικό…
Με το πολιτιστικό. Ασχολείται με το πολιτιστικό οπωσδήποτε. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν άνθρωποι που ασχολούνταν με πολιτικά, αλλά τα δικά τους.
Της πατρίδας τους.
Της πατρίδας. Δεν ανακατεύονται απλώς διότι… ότι δεν συμφωνούν με τις κινήσεις που γίνονται. Τα ξέρουμε κι εμείς τι γίνεται μέσα σε ένα πολιτιστικό κίνημα ή στην Ελλάδα τι γίνεται και αγωνίζονται εναντίον της δικτατορίας αλλά περάσαμε και εμείς πριν την δημοκρατία που σας λέω είχαμε τον Οκτώβριο μια επανάσταση στο Σουδάν όταν ήμουν φοιτητής, τα θυμάμαι. Τα ξέρουμε ότι υπάρχει πολιτικό αλλά ξέρουμε ότι δεν είναι εκεί η δουλειά μας. Μπορούμε να είμαστε συμπαράσταση, αυτά, άμα έρθουν να ασχολείσαι με αυτά αλλά να ασχολείσαι με πολύ μυστικό τρόπο με αυτά για να μην φέρνεις προβλήματα για τον άλλο.
Για να καταλάβω, λέτε μυστικά ασχολούνταν με τα πολιτικά της πατρίδας ή με τα πολιτικά τα εδώ;
Όχι, με τα πολιτικά της πατρίδας ανοιχτά, δεν είναι θέμα. Με τα πολιτικά της Ελλάδας κάνουν φρένο, πως το λένε; Δεν ασχολούνται όπως τώρα βλέπεις ότι πάνε… όχι.
Άρα οι Σουδανοί φοιτητές δεν παίρναν θέση στο θέμα της δικτατορίας και στους φοιτητικούς αγώνες που γίνονταν τότε.
Ενεργό; Όχι. Κρυφά δεν σας λέω τι έκανε ο καθένας, καθένας έκανε αυτά που νομίζει, αυτά δεν σας αφορά, σας αφορά ότι γενικά τι θέση πήραμε.
Στους φοιτητές από το Σουδάν υπήρχαν γυναίκες εκείνη την εποχή;
Γυναίκες… όχι. Δεν θυμάμαι, από Αβησσυνία υπήρχαν, από Ουγκάντα υπήρχαν, από Κένυα υπήρχαν, από Σουδάν εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν γυναίκες, δεν ήρθαν κορίτσια εδώ. Απλώς διότι σας είπα, και οι Σουδανέζοι εκείνη την εποχή που σας είπα στην αρχή όλοι ήταν δέκα, δέκα νομίζω και τρία από αυτοί ήρθαν από τη Βουλγαρία. Και στο κάτω κάτω οι Σουδανέζοι εκείνη την εποχή δεν πάνε.. Για την Ελλάδα είναι παράξενο, πας να σπουδάζεις στην Ελλάδα (γέλια); Δεν είχανε στο μυαλό τους… Την εντύπωση που είχανε για τους Έλληνες είναι έμποροι, αυτοί που έχουν μαγαζιά, δεν συνδέεται αυτό με επιστήμη και αυτά, Σουδανέζοι εκείνη την εποχή. Μα δεν σκέφτηκαν, όποιος ήθελε σου λέει πάω Λονδίνο, πάω Μόσχα, αυτά τα παραμύθια.
Part 2 - The Greeks of Sudan and the Sudanese community in Athens
Έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη του Σουδάν οι Έλληνες. Το οικονομικό… αυτοί ήταν. Στις λέσχες, σε αυτά, στις κοινότητες, έπαιξαν μεγάλο ρόλο. Και ήταν όλοι… Μέχρι που υπάρχουν περιοχές, έναν δρόμο από τους καλύτερους δρόμους του Χαρτούμ το λένε Κατερίνα. Οδός Κατερίνα, διότι ήταν μια Ελληνίδα εκεί (γέλια). Αγαπούν ο ένας τον άλλο διότι κι ο Έλληνας δεν ανακατεύεται με τα εσωτερικά, το ξέρεις αυτό; Δηλαδή όταν πάει στο Σουδάν ή στην Αβησσυνία ή αυτά, ασχολείται με αυτό που ήρθε να κάνει. Επιστήμονας, επιστήμονας, αυτά, δεν ανακατεύεται, δεν έρχεται όπως οι άλλοι, οι Άγγλοι, αυτά, μπαίνουν μέσα ανακατεύονται θέλουν να… Και σε σέβεται, έχουν χαρακτήρα… τότε βέβαια, τώρα χάλασαν τα πράγματα… Για αυτό οποιοσδήποτε Σουδανός τον ρωτάς από την ηλικία μου και πάνω ή λίγο κάτω για τους Έλληνες, σου λέει αυτοί είναι οι καλύτεροι του κόσμου. Άνθρωποι που σέβονται τον εαυτό τους, εξυπηρετούν, καλοί, τίμιοι κι όλα αυτά. Εσύ θα μπορέσεις να μου πεις όχι δεν είναι έτσι αυτήν τη στιγμή ο Έλληνας, αλλά ο Έλληνας που είναι στο μυαλό των Σουδανών, των απλών Σουδανών. Μέχρι τώρα όταν κάτσεις με άλλους σου λέει μακάρι να γυρίζανε Έλληνες κι αυτά.
Το τελευταίο έργο στο σινεμά τον Φάσιρ, στο χωριό μου είχαμε σινεμά που φέρνει έργα. Τα τελευταία έργα τα φέρνει και το σινεμά αυτό το είχε ένας Έλληνας, Πασχάλης. Και έφερε το έργο το Ζόρμπας, Ζορμπας the Greek, Ζορμπάς. Μου έβαλε στο μυαλό μου να πας στην Ελλάδα. Εκεί, αυτό το έργο όταν είδα, νομίζω κι εγώ κι ένας φίλος μου που πήγε μετά αξιωματικός στον στρατό είπα να πάω σε αυτήν τη χώρα την Ελλάδα. Η χώρα του Ζορμπάς. Μου άρεσε εκείνο το έργο, ο χαρακτήρας, ο άνθρωπος και είναι λίγο διαφορετικό, ήταν από τον άλλο Έλληνα που τον βλέπω καθημερινότητα στο μαγαζί του, μου άρεσε αυτό. Από τότε μπήκε στο μυαλό μου. Γιατί εγώ θυμάμαι και μέσα στην οικογένεια μου γιατί τα αδέρφια μου σπούδαζαν στην Αίγυπτο, στην Αγγλία. Και με ρωτάγανε από που σου ήρθε αυτό; Τώρα κατάλαβα από που μου ήρθε (γέλια). Από που σου ήρθε βρε να πας Ελλάδα να σπουδάσεις; Κατάλαβες; Και μου φαίνεται από εκεί από αυτό το έργο, που πολύ μου άρεσε η προσωπικότητα αυτή μου άρεσε πάρα πολύ, τολμά, αυτά που θέλει λέει…
Ήρθατε από μια δημοκρατική χώρα ήρθατε σε ένα μέρος που υπήρχαν άλλοι κανόνες πιο αυστηροί σωστά;
Αυτά εσύ όταν είσαι… δεν το καταλαβαίνεις. Δεν καταλαβαίνεις αν είναι αυστηρά τα πράγματα ή όχι. Το μόνο… για τον Έλληνα. Γιατί, για να σου πω πως ήτανε ο Έλληνας τότε. Εγώ θυμάμαι και στο λεωφορείο, δεν είναι ο ίδιος που είναι τώρα. Γιατί… ήσυχος, φασαρία δεν ακούς, ντυμένος πάντα με κουστούμι και στο λεωφορείο.
Ποιος;
Ο Έλληνας. Δρόμοι πολύ καθαροί, καθαριότητα μέχρι και… και αφήνεις το σπίτι σου έτσι ανοιχτό, δεν μπαίνει κλέφτης. Εμείς μπορεί… εκείνη την εποχή μου άρεσε αυτό. Μετά κατάλαβα, ότι αυτό διότι υπάρχει αυστηρό, πως το λένε, καθεστώς. Ελέγχει κάθε τι. Διότι ρώτησα… τώρα είναι πολύ άρρωστος ένας φίλος μου ήταν στην οδοντιατρική, αυτός ήταν πριν από εμάς, αυτός ο μόνος. Του λέω οι Έλληνες τόσο ήσυχο λαό, που λένε ότι Άγγλοι κι αυτά, αυστηροί σε… το ντύσιμο κι αυτά, καθαρή πόλη… Μου λέει, διότι υπάρχει δικτατορία, μου λέει. Μπορεί να μην προσέχεις, να μην έχεις προσέξει αλλά περπατώντας από πίσω σου υπάρχει μυστική αστυνομία, ελεγχόμενα τα πράγματα, είναι πολύ δικτατορία, μου λέει. Μην βλέπεις αυτή η ησυχία δεν είναι ησυχία είναι… μέσα τους κάποτε θα εκραγεί. Αυτός μου είπε αυτά που σου λέω αυτήν τη στιγμή ότι δεν είναι αυτή η αληθινή εικόνα που παίρνεις γιαιότι είναι αυστηρό η κυβέρνηση, είναι δικτατορία με δυο λόγια, είναι πολύ αυστηρή δικτατορία, κατάλαβες; Αυτά, αν σε ενδιαφέρει η δικτατορία. Εγώ όμως με ενδιαφέρει η καθαριότητα, ήταν καθαρή, πολύ καθαρή, ασφάλεια, τάξη όπως λένε να μην φοβάσαι τι ώρα, μια, δώδεκα η ώρα να περπατάς όπου θες. Κανείς δεν θα σε πειράξει, αυτό είναι το καλό της δικτατορίας, το κακό ότι αυτό γίνεται με αίμα, με καταπίεση, με… Σαν ένα σκύλο που τον βάζεις με δύναμη να κάνει ορισμένα πράγματα, με φόβο, κατάλαβες; Αυτά.
Όταν ήρθατε πως σας φάνηκε γενικότερα η ελληνική κοινωνία απέναντι στους φοιτητές που είχαν έρθει από το Σουδάν τότε;
Κοίτα να σου πω κάτι, οι Έλληνες αυτήν την ηλικία που ήταν μεγάλοι τότε, έχουν ζήσει τον τρίτο κόσμο. Ή ένας αδελφός του ή ξάδελφος του στην Κένυα, στην Αβησσυνία κι αυτά δεν του φαίνεται παράξενο, κατάλαβες; Δεν του φαίνεται παράξενο. Το παράξενο μπορεί μια γριά αυτά να σε βλέπει, απλό είναι, δεν υπάρχει κακία, αυτά που λένε, μίσος ή εναντίον… εθνικιστικά, πως το λένε; Ότι σε βλέπει κατώτερο, όχι, απλώς παρεξηγείται σε βλέπει για πρώτη φορά και να πάει ένας Έλληνας σε ένα χωριό στο Σουδάν που όλοι πρώτη φορά να βλέπουν έναν λευκό, θα λένε τι είναι αυτό;
Ωραία, εσείς ήσασταν από τους πρώτους φοιτητές που ήρθανε, μετά τα επόμενα χρόνια όταν άρχισε φαντάζομαι και να αυξάνεται και να μεγαλώνει…
Μεγαλώνει, ήρθαν πάρα πολλά, φοιτητές αυτά και άλλαξαν τα πράγματα με τη δημοκρατία που ήρθε, άλλαξαν και άρχισε η κουλτούρα και οι γνώσεις, αρχίζαμε να κάνουμε… Αφού έπεσε η δικτατορία εδώ, οι φοιτητές, ειδικά οι Άραβες αρχίζαν να φανούν… και οι Σουδανοί και αυτά, αρχίζαν να φανούν και να το δουλέψουν στα ανοιχτά. Τότε ήμουν, εγώ ήμουν και ο πρόεδρος των Αράβων φοιτητών.
Όχι των Σουδανών;
Όχι, άφησα (γέλια). Έπεσε η δικτατορία… Τότε άρχιζα και εγώ από μικρός σου είπα, ανήκω σε… πιστεύω στον αραβισμό, παναραβισμό, σοσιαλισμό, αυτά τα όνειρα τα μεγάλα. Από τότε μου άρεσε αυτήν την ιδέα, συμμετείχα με πολλούς και φτιάξαμε ένωση Αράβων φοιτητών στην Ελλάδα. Ήταν ένωση που αξίζει. Και άρχιζαν οι πολιτικές οι σχέσεις με τα κόμματα, με τη νεολαία, με τις ελληνικές… στα πανεπιστήμια, στα αυτά… άρχιζε να φανούν τα πράγματα πιο… δηλαδή περάσαμε την εποχή της να μην ανακατεύεσαι, στην εποχή να ανακατεύεσαι (γέλια).
Εγώ άνηκα, ήμουνα σε ένα κόμμα που λένε ΜΠΑΣ, Αραβικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Εκεί πίστεψα εκείνη την εποχή, πίστεψα σε αυτό το κόμμα. Είχαμε σχέση με τον Παπανδρέου, ειδικά με το ΠΑΣΟΚ. Ήταν εκείνη την εποχή ο Ανδρέας Παπανδρέου με αυτά που είπε δηλαδή, αυτά που νομίζαμε ότι τα πίστευε, ήταν αυτό το πιο κατάλληλο για εμάς.
Πρώτα από όλα δεν μου είπατε τι σπουδάζατε εδώ.
Ήρθα, σπούδαζα οδοντιατρική.
Οκ, ωραία. Και μου είπατε ότι μετά εσείς αφήσατε την ένωση Σουδανών και πήγατε στην ένωση Αράβων φοιτητών.
Αράβων φοιτητών, αυτό όταν έπεσε η δικτατορία…
Η εδώ…
Η εδώ και ήρθε η δικτατορία εκεί (γέλια) όλο πάνε έτσι. Εκείνη την εποχή υπήρχαν περισσότεροι από 100 φοιτητές.
Σε κάποια φάση δεν αρχίσαν να έρχονται άνθρωποι για δουλειά ή μόνο φοιτητές έρχονταν;
Μα άρχιζαν αυτοί τώρα για δουλειά αυτοί που ήρθαν δούλεψαν στην πως την λένε, στα πλοία, οι περισσότεροι Σουδανοί δούλεψαν ως ναύτες ή εργάτες, διάφορα. Και υπήρχαν σου είπα στο Σουδάν, υπήρχαν οικογένειες Έλληνες, πάρα πολύ πλούσιοι. Όταν ήρθε ο Νιμέιρι με τον σοσιαλισμό του και αυτά και έκανε εθνικοποίηση και αυτά, αυτοί φύγανε. Φεύγοντας υπήρχαν Σουδανέζοι που δούλεψαν μαζί τους, μάγειρος και ξέρω ‘γω. Τους φέρανε μαζί. Νιμέιρι ήρθε το ΄69, έμεινα 17 χρόνια, το 1969 τότε φύγαν οι Έλληνες έκανε εθνικοποίηση πήρε τα μαγαζιά, τα εργοστάσια αυτά…Το ΄69, το ΄70 ήρθε για την ακρίβεια. Τότε ήρθαν οι Έλληνες που είχαν λεφτά δηλαδή που είχαν εργοστάσια είχαν αυτά, ήρθαν.
Άρα οι Έλληνες που ήρθαν το ΄70, οι έμποροι αυτοί που ήρθαν τέλος πάντων, φέρανε μαζί τους εργάτες τους.
Τους εργάτες τους, τα παιδιά τους δηλαδή, μεγάλωσαν μαζί τους στα σπίτια τους, δούλεψαν μαζί τους, μάγειρος οδηγός αυτά, πρέπει αφού θα φύγω ας τον πάρω μαζί τους, άνθρωποι της εμπιστοσύνης τους δηλαδή. Το ΄70, να σου πω οι Σουδανεζοι ποιοι ήτανε. Φοιτητές, ναύτες και αυτοί οι εργαζόμενοι στα σπίτια και αυτά μάγειρες, αυτά. Εργάτες δεν ήρθαν. Μόνον οι φοιτητές διότι τα πράγματα στο Σουδάν πήγαν προς το χειρότερο. Πια δεν υπάρχουν λεφτά να πληρώσουν, να τους στείλουν. Αυτοί δούλεψαν, φοιτητές αλλά δούλεψαν, δουλεύουνε στα χωράφια μαζεύουν καρπούζια ξέρω ‘γω, συν δηλαδή σπουδάζουν και δουλεύουν.
Στην Ελλάδα;
Ναι, αυτοί που πάνε μάζευαν καρπούζια ξέρω εδώ. Εδώ δεν υπάρχουν χωράφια; Δεν ψάχνουν για εργάτες να δουλεύουν να μαζεύουν ντομάτες πορτοκάλια αυτά;
Που δουλεύαν αυτοί οι φοιτητές εδώ στην Αθήνα;
Εδώ στα χωριά κοντά στην Αθήνα δεν υπάρχουν;
Και αυτοί τότε οι φοιτητές;
Φοιτητές.
Μα μου είπατε ότι ήταν καλά οικονομικά αυτοί οι φοιτητές.
Σου είπα στην εποχή μας. Στην εποχή μας που ήμαστε δέκα, που ήταν το Σουδάν, Σουδάν. Που εγώ θυμάμαι είχα δέκα λίρες Σουδανέζικες, πήγα στην τράπεζα της Ελλάδος και το έδωσα και μου το δώσανε, μου έκανε την αλλαγή, πως το λένε;
Ναι, άρα αυτοί που δουλεύαν στα χωράφια ήταν πιο μετά.
Μετά όταν ήρθε ο Νιμέιρι και έκανε εθνικοποίηση και έκανε καταστροφή στο Σουδάν και άρχιζαν φύγανε αυτοί έμποροι, αυτοί όποιος έχει λεφτά, Έλληνες, Σύριοι, Γερμανοί, ότι… Φύγανε, πήρανε τα λεφτά τους και φύγανε.
Οκ ωραία, αρά λοιπόν, εκείνη την περίοδο ήσασταν οι φοιτητές, αυτοί που δουλεύαν στα καράβια και αυτοί που δουλεύαν στα σπίτια. Αυτές οι διαφορετικές ομάδες συνυπήρχατε μεταξύ σας;
Όχι, όχι, οι φοιτητές, διότι τότε υπήρχε φοιτητική εστία, μαζεύονταν στην φοιτητική εστία, μόνον αυτοί που είχαν κάποτε λεφτά είχαν διαμερίσματα. Όλοι οι άλλοι, οι φοιτητές έχουν ένα μέρος που βρίσκονται. Οι ναύτες δεν έρχονται εδώ, στον Πειραιά και στα πλοία όταν έρχεται το πλοίο εδώ κατεβαίνουν. Αυτοί που δουλεύουν είχαν ένα… νομίζω σαν καφενείο στο Παγκράτι, θυμάμαι, έχουν ένα καφενείο που κάθονται εκεί συνήθως. Πόσα είναι δηλαδή; 20 άτομα αυτά που δουλεύουν; Δεδομένου και ότι όποιος δουλεύει υπάρχουν οδηγοί σε πρεσβείες, υπάρχουν Έλληνες εκατομμυριούχοι που έχουν βίλες, αυτά, κάθονται μάγειρες, αυτά… και μαζεύονται κάθε βδομάδα εκεί σε ένα… και οι κοινωνίες αυτές ήταν, δεν συνδέονται μεταξύ τους για να λες ότι υπάρχει οργανωμένο…
Δεν θέλατε οι διαφορετικές…
Όχι δεν θέλατε, δεν υπάρχει αυτά που τους συνδέει δηλαδή. Τι; Αυτοί ασχολούνται με άλλα ή σαν φοιτητές αυτά ποδόσφαιρο παίζουν, κάνουν εκδηλώσεις, αυτοί είναι άνθρωποι μεγάλοι, τελειώνουν τις δουλειές τους το σαββατοκύριακο, αυτά, πάνε παίζουν κάνα χαρτί αυτά. Δεν υπάρχει, είναι και θέμα ηλικίας. Ένας δεκαοχτώ ή είκοσι χρονών θα κάτσει με έναν πενήντα χρονών; Τι να πούνε;
Αυτοί ήταν πενήντα χρονών; Ήταν μεγάλοι;
Βέβαια, μεγάλοι μα σου είπα τους έφερε ένας Έλληνας που δούλεψε στο Σουδάν. Είχε ένας μάγειρος δούλεψε μαζί του είκοσι χρόνια, δουλεύει, δηλαδή στα σαράντα θα είναι. Δηλαδή δούλεψε από πότε; Από μωρό. Δηλαδή φεύγοντας θα είναι δικό του άνθρωπο δηλαδή, τον πήρε και ήρθε εδώ.
Αναρωτιέμαι για αυτό το καφενείο στο Παγκράτι…
Παγκράτι, στο Παγκράτι. Ακόμα υπάρχει, δεν υπάρχει; Δεν ξέρω. Αλλά υπάρχει ένα καφενείο θυμάμαι. Και στην εποχή την άλλη που λες ότι οι φοιτητές, αυτοί που δούλεψαν είχαν λεφτά. Τους πληρώσανε καλά οι αφέντες τους. Οι φοιτητές όταν πεθαίνει κάποιον παραδείγματος χάριν, που θέλουν να τον στείλουν στο Σουδάν κι αυτά μαζεύουν κάτι λεφτά. Όταν λείπει κάτι πάνε εκεί. Στο καφενείο. Τους δίνουν. Μόνον αυτή η σχέσης δηλαδή, δεν υπάρχει άλλη σχέση. Δηλαδή ναι…
Και αυτοί που είχαν έρθει, οι εργαζόμενοι για τα σπίτια εκεί είχε γυναίκες; Ήταν και γυναίκες που δουλεύαν στα σπίτια των Ελλήνων;
Αν ήρθαν με τις γυναίκες τους; Περισσότεροι ήταν με τις γυναίκες τους. Αυτός που τους έφερε αυτός που δούλευε μαζί του, με την γυναίκα του και το παιδί του. Λογικό είναι, θα πάρει άνθρωπο πενήντα χρονών χωρίς…
Και οι γυναίκες; Δεν δουλεύαν και οι γυναίκες στα σπίτια;
Όχι, όχι υπάρχει διαφορά τα ξέρεις εσύ καλύτερα από μένα. Η κοινότητα της Αβησσυνίας είναι πιο ανοικτή, οι Σουδανοί δεν είναι. Ακόμα δηλαδή (γέλια) ακόμα έχουν στο μυαλό τους γυναίκα δεν πρέπει να δουλέψει αυτά… εσύ θα το ξέρεις καλύτερα είναι πιο ανοικτή, δουλεύει πάει… και στο Σουδάν δεν….
Οκ, μάλιστα. Άρα αυτές οι διαφορετικές κοινότητες από το Σουδάν ενωθήκανε ποτέ σε μια σκεπή;
Μόνο όταν τελειώσαμε από την εποχή τις φοιτητικές ενώσεις και αυτά και αρχίζαμε κοινότητα. Να κάνουμε σουδανική κοινότητα. Σουδανική κοινότητα, μέσα της υπάρχουν φοιτητές, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν τελειώσει τα σχολεία, υπάρχουν εργάτες, διάφορα.
Πότε;
Αυτό νομίζω το ΄80; Στα ΄80 νομίζω δεν θυμάμαι πότε αλλά φτιάξαμε κοινότητα. Εγώ ήμουν ο τελευταίος πρόεδρος στην Σουδανική κοινότητα. Κατάλαβες;
Που είχε γραφεία;
Εδώ έρχονται.
Εδώ στην Κυψέλη.
Άρχισαν ποτέ να υπάρχουν μέσα στην κοινότητα τη Σουδανική ενεργές γυναίκες;
Πως; Να δουλεύουν οι γυναίκες;
Όχι, να υπάρχουν πολιτικά ενεργές γυναίκες μέσα στην κοινότητα, να ασχολούνται εδώ πέρα στην Ελλάδα, υπήρχανε;
Υπάρχουν γυναίκες… Ειδικά τώρα αυτήν τη στιγμή η γυναίκα παίζει τον μεγαλύτερο ρόλο στο Σουδάν. Στις πορείες, στα αυτά, αυτή πάει μπροστά μην ακούς για άντρες.
Για εδώ λέω.
Μα και εδώ είναι, αυτοί συμμετέχουν, όταν κάνεις εκδήλωση έρχονται αυτοί.
Είναι οι παλιές ή πιο πρόσφατες;
Ε δεν είναι πολύ πρόσφατες δηλαδή έχουν είκοσι χρόνια πριν ήρθαν εδώ δηλαδή έχουν παιδιά… αλλά βλέπεις ότι είναι πιο ενεργοί από τους άντρες. Οι άντρες τίποτα δεν κάνουν, μόνο… Τι; Εγώ εναντίον τους, εναντίον τους άντρες ειδικά στον τρίτο κόσμο στο Σουδάν. Και η γνώμη μου είναι έτσι, ότι να κάνουν μια κυβέρνηση ο πρωθυπουργός να είναι γυναίκα, οι περισσότεροι να είναι γυναίκες και η νεολαία. Αυτοί που είναι είκοσι, τριάντα χρονών το πολύ. Οι γέροι να πάνε σπίτια τους. Δεν ακούνε.
Το τελευταίο έργο στο σινεμά τον Φάσιρ, στο χωριό μου είχαμε σινεμά που φέρνει έργα. Τα τελευταία έργα τα φέρνει και το σινεμά αυτό το είχε ένας Έλληνας, Πασχάλης. Και έφερε το έργο το Ζόρμπας, Ζορμπας the Greek, Ζορμπάς. Μου έβαλε στο μυαλό μου να πας στην Ελλάδα. Εκεί, αυτό το έργο όταν είδα, νομίζω κι εγώ κι ένας φίλος μου που πήγε μετά αξιωματικός στον στρατό είπα να πάω σε αυτήν τη χώρα την Ελλάδα. Η χώρα του Ζορμπάς. Μου άρεσε εκείνο το έργο, ο χαρακτήρας, ο άνθρωπος και είναι λίγο διαφορετικό, ήταν από τον άλλο Έλληνα που τον βλέπω καθημερινότητα στο μαγαζί του, μου άρεσε αυτό. Από τότε μπήκε στο μυαλό μου. Γιατί εγώ θυμάμαι και μέσα στην οικογένεια μου γιατί τα αδέρφια μου σπούδαζαν στην Αίγυπτο, στην Αγγλία. Και με ρωτάγανε από που σου ήρθε αυτό; Τώρα κατάλαβα από που μου ήρθε (γέλια). Από που σου ήρθε βρε να πας Ελλάδα να σπουδάσεις; Κατάλαβες; Και μου φαίνεται από εκεί από αυτό το έργο, που πολύ μου άρεσε η προσωπικότητα αυτή μου άρεσε πάρα πολύ, τολμά, αυτά που θέλει λέει…
Ήρθατε από μια δημοκρατική χώρα ήρθατε σε ένα μέρος που υπήρχαν άλλοι κανόνες πιο αυστηροί σωστά;
Αυτά εσύ όταν είσαι… δεν το καταλαβαίνεις. Δεν καταλαβαίνεις αν είναι αυστηρά τα πράγματα ή όχι. Το μόνο… για τον Έλληνα. Γιατί, για να σου πω πως ήτανε ο Έλληνας τότε. Εγώ θυμάμαι και στο λεωφορείο, δεν είναι ο ίδιος που είναι τώρα. Γιατί… ήσυχος, φασαρία δεν ακούς, ντυμένος πάντα με κουστούμι και στο λεωφορείο.
Ποιος;
Ο Έλληνας. Δρόμοι πολύ καθαροί, καθαριότητα μέχρι και… και αφήνεις το σπίτι σου έτσι ανοιχτό, δεν μπαίνει κλέφτης. Εμείς μπορεί… εκείνη την εποχή μου άρεσε αυτό. Μετά κατάλαβα, ότι αυτό διότι υπάρχει αυστηρό, πως το λένε, καθεστώς. Ελέγχει κάθε τι. Διότι ρώτησα… τώρα είναι πολύ άρρωστος ένας φίλος μου ήταν στην οδοντιατρική, αυτός ήταν πριν από εμάς, αυτός ο μόνος. Του λέω οι Έλληνες τόσο ήσυχο λαό, που λένε ότι Άγγλοι κι αυτά, αυστηροί σε… το ντύσιμο κι αυτά, καθαρή πόλη… Μου λέει, διότι υπάρχει δικτατορία, μου λέει. Μπορεί να μην προσέχεις, να μην έχεις προσέξει αλλά περπατώντας από πίσω σου υπάρχει μυστική αστυνομία, ελεγχόμενα τα πράγματα, είναι πολύ δικτατορία, μου λέει. Μην βλέπεις αυτή η ησυχία δεν είναι ησυχία είναι… μέσα τους κάποτε θα εκραγεί. Αυτός μου είπε αυτά που σου λέω αυτήν τη στιγμή ότι δεν είναι αυτή η αληθινή εικόνα που παίρνεις γιαιότι είναι αυστηρό η κυβέρνηση, είναι δικτατορία με δυο λόγια, είναι πολύ αυστηρή δικτατορία, κατάλαβες; Αυτά, αν σε ενδιαφέρει η δικτατορία. Εγώ όμως με ενδιαφέρει η καθαριότητα, ήταν καθαρή, πολύ καθαρή, ασφάλεια, τάξη όπως λένε να μην φοβάσαι τι ώρα, μια, δώδεκα η ώρα να περπατάς όπου θες. Κανείς δεν θα σε πειράξει, αυτό είναι το καλό της δικτατορίας, το κακό ότι αυτό γίνεται με αίμα, με καταπίεση, με… Σαν ένα σκύλο που τον βάζεις με δύναμη να κάνει ορισμένα πράγματα, με φόβο, κατάλαβες; Αυτά.
Όταν ήρθατε πως σας φάνηκε γενικότερα η ελληνική κοινωνία απέναντι στους φοιτητές που είχαν έρθει από το Σουδάν τότε;
Κοίτα να σου πω κάτι, οι Έλληνες αυτήν την ηλικία που ήταν μεγάλοι τότε, έχουν ζήσει τον τρίτο κόσμο. Ή ένας αδελφός του ή ξάδελφος του στην Κένυα, στην Αβησσυνία κι αυτά δεν του φαίνεται παράξενο, κατάλαβες; Δεν του φαίνεται παράξενο. Το παράξενο μπορεί μια γριά αυτά να σε βλέπει, απλό είναι, δεν υπάρχει κακία, αυτά που λένε, μίσος ή εναντίον… εθνικιστικά, πως το λένε; Ότι σε βλέπει κατώτερο, όχι, απλώς παρεξηγείται σε βλέπει για πρώτη φορά και να πάει ένας Έλληνας σε ένα χωριό στο Σουδάν που όλοι πρώτη φορά να βλέπουν έναν λευκό, θα λένε τι είναι αυτό;
Ωραία, εσείς ήσασταν από τους πρώτους φοιτητές που ήρθανε, μετά τα επόμενα χρόνια όταν άρχισε φαντάζομαι και να αυξάνεται και να μεγαλώνει…
Μεγαλώνει, ήρθαν πάρα πολλά, φοιτητές αυτά και άλλαξαν τα πράγματα με τη δημοκρατία που ήρθε, άλλαξαν και άρχισε η κουλτούρα και οι γνώσεις, αρχίζαμε να κάνουμε… Αφού έπεσε η δικτατορία εδώ, οι φοιτητές, ειδικά οι Άραβες αρχίζαν να φανούν… και οι Σουδανοί και αυτά, αρχίζαν να φανούν και να το δουλέψουν στα ανοιχτά. Τότε ήμουν, εγώ ήμουν και ο πρόεδρος των Αράβων φοιτητών.
Όχι των Σουδανών;
Όχι, άφησα (γέλια). Έπεσε η δικτατορία… Τότε άρχιζα και εγώ από μικρός σου είπα, ανήκω σε… πιστεύω στον αραβισμό, παναραβισμό, σοσιαλισμό, αυτά τα όνειρα τα μεγάλα. Από τότε μου άρεσε αυτήν την ιδέα, συμμετείχα με πολλούς και φτιάξαμε ένωση Αράβων φοιτητών στην Ελλάδα. Ήταν ένωση που αξίζει. Και άρχιζαν οι πολιτικές οι σχέσεις με τα κόμματα, με τη νεολαία, με τις ελληνικές… στα πανεπιστήμια, στα αυτά… άρχιζε να φανούν τα πράγματα πιο… δηλαδή περάσαμε την εποχή της να μην ανακατεύεσαι, στην εποχή να ανακατεύεσαι (γέλια).
Εγώ άνηκα, ήμουνα σε ένα κόμμα που λένε ΜΠΑΣ, Αραβικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Εκεί πίστεψα εκείνη την εποχή, πίστεψα σε αυτό το κόμμα. Είχαμε σχέση με τον Παπανδρέου, ειδικά με το ΠΑΣΟΚ. Ήταν εκείνη την εποχή ο Ανδρέας Παπανδρέου με αυτά που είπε δηλαδή, αυτά που νομίζαμε ότι τα πίστευε, ήταν αυτό το πιο κατάλληλο για εμάς.
Πρώτα από όλα δεν μου είπατε τι σπουδάζατε εδώ.
Ήρθα, σπούδαζα οδοντιατρική.
Οκ, ωραία. Και μου είπατε ότι μετά εσείς αφήσατε την ένωση Σουδανών και πήγατε στην ένωση Αράβων φοιτητών.
Αράβων φοιτητών, αυτό όταν έπεσε η δικτατορία…
Η εδώ…
Η εδώ και ήρθε η δικτατορία εκεί (γέλια) όλο πάνε έτσι. Εκείνη την εποχή υπήρχαν περισσότεροι από 100 φοιτητές.
Σε κάποια φάση δεν αρχίσαν να έρχονται άνθρωποι για δουλειά ή μόνο φοιτητές έρχονταν;
Μα άρχιζαν αυτοί τώρα για δουλειά αυτοί που ήρθαν δούλεψαν στην πως την λένε, στα πλοία, οι περισσότεροι Σουδανοί δούλεψαν ως ναύτες ή εργάτες, διάφορα. Και υπήρχαν σου είπα στο Σουδάν, υπήρχαν οικογένειες Έλληνες, πάρα πολύ πλούσιοι. Όταν ήρθε ο Νιμέιρι με τον σοσιαλισμό του και αυτά και έκανε εθνικοποίηση και αυτά, αυτοί φύγανε. Φεύγοντας υπήρχαν Σουδανέζοι που δούλεψαν μαζί τους, μάγειρος και ξέρω ‘γω. Τους φέρανε μαζί. Νιμέιρι ήρθε το ΄69, έμεινα 17 χρόνια, το 1969 τότε φύγαν οι Έλληνες έκανε εθνικοποίηση πήρε τα μαγαζιά, τα εργοστάσια αυτά…Το ΄69, το ΄70 ήρθε για την ακρίβεια. Τότε ήρθαν οι Έλληνες που είχαν λεφτά δηλαδή που είχαν εργοστάσια είχαν αυτά, ήρθαν.
Άρα οι Έλληνες που ήρθαν το ΄70, οι έμποροι αυτοί που ήρθαν τέλος πάντων, φέρανε μαζί τους εργάτες τους.
Τους εργάτες τους, τα παιδιά τους δηλαδή, μεγάλωσαν μαζί τους στα σπίτια τους, δούλεψαν μαζί τους, μάγειρος οδηγός αυτά, πρέπει αφού θα φύγω ας τον πάρω μαζί τους, άνθρωποι της εμπιστοσύνης τους δηλαδή. Το ΄70, να σου πω οι Σουδανεζοι ποιοι ήτανε. Φοιτητές, ναύτες και αυτοί οι εργαζόμενοι στα σπίτια και αυτά μάγειρες, αυτά. Εργάτες δεν ήρθαν. Μόνον οι φοιτητές διότι τα πράγματα στο Σουδάν πήγαν προς το χειρότερο. Πια δεν υπάρχουν λεφτά να πληρώσουν, να τους στείλουν. Αυτοί δούλεψαν, φοιτητές αλλά δούλεψαν, δουλεύουνε στα χωράφια μαζεύουν καρπούζια ξέρω ‘γω, συν δηλαδή σπουδάζουν και δουλεύουν.
Στην Ελλάδα;
Ναι, αυτοί που πάνε μάζευαν καρπούζια ξέρω εδώ. Εδώ δεν υπάρχουν χωράφια; Δεν ψάχνουν για εργάτες να δουλεύουν να μαζεύουν ντομάτες πορτοκάλια αυτά;
Που δουλεύαν αυτοί οι φοιτητές εδώ στην Αθήνα;
Εδώ στα χωριά κοντά στην Αθήνα δεν υπάρχουν;
Και αυτοί τότε οι φοιτητές;
Φοιτητές.
Μα μου είπατε ότι ήταν καλά οικονομικά αυτοί οι φοιτητές.
Σου είπα στην εποχή μας. Στην εποχή μας που ήμαστε δέκα, που ήταν το Σουδάν, Σουδάν. Που εγώ θυμάμαι είχα δέκα λίρες Σουδανέζικες, πήγα στην τράπεζα της Ελλάδος και το έδωσα και μου το δώσανε, μου έκανε την αλλαγή, πως το λένε;
Ναι, άρα αυτοί που δουλεύαν στα χωράφια ήταν πιο μετά.
Μετά όταν ήρθε ο Νιμέιρι και έκανε εθνικοποίηση και έκανε καταστροφή στο Σουδάν και άρχιζαν φύγανε αυτοί έμποροι, αυτοί όποιος έχει λεφτά, Έλληνες, Σύριοι, Γερμανοί, ότι… Φύγανε, πήρανε τα λεφτά τους και φύγανε.
Οκ ωραία, αρά λοιπόν, εκείνη την περίοδο ήσασταν οι φοιτητές, αυτοί που δουλεύαν στα καράβια και αυτοί που δουλεύαν στα σπίτια. Αυτές οι διαφορετικές ομάδες συνυπήρχατε μεταξύ σας;
Όχι, όχι, οι φοιτητές, διότι τότε υπήρχε φοιτητική εστία, μαζεύονταν στην φοιτητική εστία, μόνον αυτοί που είχαν κάποτε λεφτά είχαν διαμερίσματα. Όλοι οι άλλοι, οι φοιτητές έχουν ένα μέρος που βρίσκονται. Οι ναύτες δεν έρχονται εδώ, στον Πειραιά και στα πλοία όταν έρχεται το πλοίο εδώ κατεβαίνουν. Αυτοί που δουλεύουν είχαν ένα… νομίζω σαν καφενείο στο Παγκράτι, θυμάμαι, έχουν ένα καφενείο που κάθονται εκεί συνήθως. Πόσα είναι δηλαδή; 20 άτομα αυτά που δουλεύουν; Δεδομένου και ότι όποιος δουλεύει υπάρχουν οδηγοί σε πρεσβείες, υπάρχουν Έλληνες εκατομμυριούχοι που έχουν βίλες, αυτά, κάθονται μάγειρες, αυτά… και μαζεύονται κάθε βδομάδα εκεί σε ένα… και οι κοινωνίες αυτές ήταν, δεν συνδέονται μεταξύ τους για να λες ότι υπάρχει οργανωμένο…
Δεν θέλατε οι διαφορετικές…
Όχι δεν θέλατε, δεν υπάρχει αυτά που τους συνδέει δηλαδή. Τι; Αυτοί ασχολούνται με άλλα ή σαν φοιτητές αυτά ποδόσφαιρο παίζουν, κάνουν εκδηλώσεις, αυτοί είναι άνθρωποι μεγάλοι, τελειώνουν τις δουλειές τους το σαββατοκύριακο, αυτά, πάνε παίζουν κάνα χαρτί αυτά. Δεν υπάρχει, είναι και θέμα ηλικίας. Ένας δεκαοχτώ ή είκοσι χρονών θα κάτσει με έναν πενήντα χρονών; Τι να πούνε;
Αυτοί ήταν πενήντα χρονών; Ήταν μεγάλοι;
Βέβαια, μεγάλοι μα σου είπα τους έφερε ένας Έλληνας που δούλεψε στο Σουδάν. Είχε ένας μάγειρος δούλεψε μαζί του είκοσι χρόνια, δουλεύει, δηλαδή στα σαράντα θα είναι. Δηλαδή δούλεψε από πότε; Από μωρό. Δηλαδή φεύγοντας θα είναι δικό του άνθρωπο δηλαδή, τον πήρε και ήρθε εδώ.
Αναρωτιέμαι για αυτό το καφενείο στο Παγκράτι…
Παγκράτι, στο Παγκράτι. Ακόμα υπάρχει, δεν υπάρχει; Δεν ξέρω. Αλλά υπάρχει ένα καφενείο θυμάμαι. Και στην εποχή την άλλη που λες ότι οι φοιτητές, αυτοί που δούλεψαν είχαν λεφτά. Τους πληρώσανε καλά οι αφέντες τους. Οι φοιτητές όταν πεθαίνει κάποιον παραδείγματος χάριν, που θέλουν να τον στείλουν στο Σουδάν κι αυτά μαζεύουν κάτι λεφτά. Όταν λείπει κάτι πάνε εκεί. Στο καφενείο. Τους δίνουν. Μόνον αυτή η σχέσης δηλαδή, δεν υπάρχει άλλη σχέση. Δηλαδή ναι…
Και αυτοί που είχαν έρθει, οι εργαζόμενοι για τα σπίτια εκεί είχε γυναίκες; Ήταν και γυναίκες που δουλεύαν στα σπίτια των Ελλήνων;
Αν ήρθαν με τις γυναίκες τους; Περισσότεροι ήταν με τις γυναίκες τους. Αυτός που τους έφερε αυτός που δούλευε μαζί του, με την γυναίκα του και το παιδί του. Λογικό είναι, θα πάρει άνθρωπο πενήντα χρονών χωρίς…
Και οι γυναίκες; Δεν δουλεύαν και οι γυναίκες στα σπίτια;
Όχι, όχι υπάρχει διαφορά τα ξέρεις εσύ καλύτερα από μένα. Η κοινότητα της Αβησσυνίας είναι πιο ανοικτή, οι Σουδανοί δεν είναι. Ακόμα δηλαδή (γέλια) ακόμα έχουν στο μυαλό τους γυναίκα δεν πρέπει να δουλέψει αυτά… εσύ θα το ξέρεις καλύτερα είναι πιο ανοικτή, δουλεύει πάει… και στο Σουδάν δεν….
Οκ, μάλιστα. Άρα αυτές οι διαφορετικές κοινότητες από το Σουδάν ενωθήκανε ποτέ σε μια σκεπή;
Μόνο όταν τελειώσαμε από την εποχή τις φοιτητικές ενώσεις και αυτά και αρχίζαμε κοινότητα. Να κάνουμε σουδανική κοινότητα. Σουδανική κοινότητα, μέσα της υπάρχουν φοιτητές, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν τελειώσει τα σχολεία, υπάρχουν εργάτες, διάφορα.
Πότε;
Αυτό νομίζω το ΄80; Στα ΄80 νομίζω δεν θυμάμαι πότε αλλά φτιάξαμε κοινότητα. Εγώ ήμουν ο τελευταίος πρόεδρος στην Σουδανική κοινότητα. Κατάλαβες;
Που είχε γραφεία;
Εδώ έρχονται.
Εδώ στην Κυψέλη.
Άρχισαν ποτέ να υπάρχουν μέσα στην κοινότητα τη Σουδανική ενεργές γυναίκες;
Πως; Να δουλεύουν οι γυναίκες;
Όχι, να υπάρχουν πολιτικά ενεργές γυναίκες μέσα στην κοινότητα, να ασχολούνται εδώ πέρα στην Ελλάδα, υπήρχανε;
Υπάρχουν γυναίκες… Ειδικά τώρα αυτήν τη στιγμή η γυναίκα παίζει τον μεγαλύτερο ρόλο στο Σουδάν. Στις πορείες, στα αυτά, αυτή πάει μπροστά μην ακούς για άντρες.
Για εδώ λέω.
Μα και εδώ είναι, αυτοί συμμετέχουν, όταν κάνεις εκδήλωση έρχονται αυτοί.
Είναι οι παλιές ή πιο πρόσφατες;
Ε δεν είναι πολύ πρόσφατες δηλαδή έχουν είκοσι χρόνια πριν ήρθαν εδώ δηλαδή έχουν παιδιά… αλλά βλέπεις ότι είναι πιο ενεργοί από τους άντρες. Οι άντρες τίποτα δεν κάνουν, μόνο… Τι; Εγώ εναντίον τους, εναντίον τους άντρες ειδικά στον τρίτο κόσμο στο Σουδάν. Και η γνώμη μου είναι έτσι, ότι να κάνουν μια κυβέρνηση ο πρωθυπουργός να είναι γυναίκα, οι περισσότεροι να είναι γυναίκες και η νεολαία. Αυτοί που είναι είκοσι, τριάντα χρονών το πολύ. Οι γέροι να πάνε σπίτια τους. Δεν ακούνε.